Rechters

De bestuursrechter besluit over bestuurszaken, of administratieve zaken. Dat is tamelijk droog en vrij hard in regels uitgewerkt; we willen immers een consistente overheid, geen willekeur. De taak van de bestuursrechter is ongeveer samen te vatten als het beschermen van de burger tegen een falende overheid. Dat doe je altijd door besluiten van de overheid te bestrijden.

Je kunt een rechtszaak starten door in te loggen op een website en documenten te uploaden om een stapsgewijze procedure in gang te zetten. Bijvoorbeeld als de overheid niet op tijd beslist en niet reageert op een ingebrekestelling, of als je bezwaar onterecht is afgewezen.

Bestuursrecht is compleet anders dan een strafrechter die omgaat met mensen die de wet hebben overtreden. Die rechter is veel bekender uit TV-series. Daar klaagt de staat juist burgers of bedrijven aan.

Er is ook nog civiel recht voor zaken waar de staat buiten staat, al kunnen daar ook wel zaken tegen de overheid worden gevoerd. Is wel duurder. Het kleine broertje van het kantongerecht is wel weer wat goedkoper.

Je kunt niet zomaar naar de rechter stappen; je moet een belang hebben. Dat kan van alles zijn, de wet werkt dat niet goed uit en het Ministerie van Justitie heeft er geen documenten van (...) zodat we afhankelijk zijn van informele bron WikiPedia om te leren dat jurisprudentie de OPERA of F-OPERA eisen stelt. Een vervelende checklist die kan zorgen dat een rechtszaak niet-ontvankelijk wordt verklaard; de rechter mag je beroep dan niet inhoudelijk beschouwen. Wat helpen kan: elk besluit maakt de geadresseerde automatisch tot belanghebbende bij dat besluit.

Er zijn regels aan hoe snel de overheid moet besluiten. In het algemeen is dat binnen 8 weken, al mag in die tijd een verlenging tot hooguit 6 maanden worden bedongen. Komt er geen tijdig besluit dan stuur je een ingebrekestelling. Na nog 2 weken geen besluit mag je naar de rechter, niet voor inhoudelijke behandeling maar wel om een besluit af te dwingen. Daarbij wordt al gekeken of je belanghebbende bent. Zo ja, dan legt de rechter meestal op dat binnen 2 weken besloten moet worden; daarna ben je geadresseerde en kun je als automatisch belanghebbende ook verder met bezwaar en beroep.

Een hele procedure kan maar zo een jaar in beslag nemen. Geen heel druk jaar trouwens; vooraf plannen, en af en toe reageren op een stuk, met maandenlange wachttijden er tussen. Het systeem maalt langzaam, maar wel zorgvuldig.

Er is een versnelde afhandelingsprocedure, die wordt gevolgd als de stukken al glashelder zijn. De uitspraak is dan "kennelijk niet-ontvankelijk" of, als de inhoud beoordeeld wordt, "kennelijk gegrond" of "kennelijk niet gegrond". De overheid is soms lui en mikt dan op niet-ontvankelijkheid.

Als een uitspraak "kennelijk" is, dan word je niet opgeroepen; je bent dus vooral brieven via de rechtbank aan het uitwisselen, want alles wat je naar de rechtbank stuurt wordt steevast aan de tegenpartij doorgestuurd, tot het moment dat de rechter de knoop doorhakt en je een uitspraak toezendt. Daarop kun je dan binnen 6 weken verweer voeren, als je denkt dat onterecht een versnelde procedure is gevolgd. Dat wordt niet snel toegewezen trouwens. Zonder verweer is de zaak na afloop definitief.

Een zaak die niet "kennelijk" is kent een hoorzitting, waarin de rechter dingen vraagt die niet duidelijk waren. Soms wordt meteen een uitspraak gedaan, soms binnen een gezette tijd. De uitspraak staat na de uitspraak 6 weken lang open voor hoger beroep en is definitief als daar geen gebruik van wordt gemaakt door de verliezende partij.

Als je gaat lezen in het bestuursrecht, dan vind je vooral logica en procedures. Dingen zijn vrij strak geregeld. Dat betekent dat logica je echt kan helpen. De grote uitzondering is het vaag gehouden begrip belang waarvoor zelfs Justitie geen documenten kan aanleveren (geprobeerd in een WOO-verzoek) en we zijn aangewezen op de F-OPERA eisen, waarbij FOA betrekking heeft op het belang, PE op de relatie tussen belang en aanvrager/eiser, en R op de relatie tussen belang en het bestreden besluit. Dit zijn aspecten die in de jurisprudentie opduiken als redenen om een belang te ontzeggen (waardoor een zaak "kennelijk niet-ontvankelijk" wordt gevonden en dus niet inhoudelijk beoordeeld wordt).

Kosten. Een rechtszaak tegen de overheid onder bestuursrecht is goedkoop. Je bent €184 kwijt als natuurlijk persoon of eenmanszaak, of €365 voor anderen, zoals een bedrijf, stichting of ook een groep mensen die een gemeenschappelijk doel uitdragen. En als je handig genoeg bent met wetgeving dan kan het zonder advocaat worden gevoerd.

Tijd. Het opzetten van een klimaatzaak is creatief werk, en je zult wetten moeten lezen, begrijpen en verbinden. Doe dat samen. Haal expertise in huis als je het kunt vinden, bijvoorbeeld via Scientist Rebellion. Dit kost je vermoedelijk een paar weken. Je zaak doorloopt meestal de stadia van verzoek, bezwaar en beroep (of een variant daarop). Als je zaak goed is uitgedacht kun je vrij snel reageren op tegenwerpingen. Denk aan een dag per vervolgstap. Dus als een zaak een jaar doorlooptijd heeft dan besteed je die tijd vooral met wachten. Doe wat anders in die tijd, laat het rusten om niet gek te worden.