Mensenrechten

Internationale mensenrechten beschermen allerlei aspecten die we als menswaardig ervaren. Vaak zijn ze zo ingeburgerd dat je ze zou vergeten (dat geldt niet in alle landen).

Als de overheid echter strak doorzet met achterhaald beleid, tot een punt waar de menswaardigheid doorbroken worden, dan kun je ze hierop aanvallen. Dat kan voor positieve verplichtingen ook als ze te weinig beleid maakt; deze term wordt gebruikt om aan te geven dat de mensenrechten ongevraagd moeten worden toegepast.

Het kernpunt is dat de mensenrechten voor iedereen op Nederlands grondgebied verzekerd moeten worden door het Nederlands recht volgens EVRM 1.

De Europese Mensenrechten zijn ingesloten als gelijkwaardig document in het Verdrag van Lissabon dat de EU opricht. Alle landen hebben het bovendien ondertekend, en nieuwe landen mogen ook niet aansluiten als ze dit niet ondertekenen.

Hoewel de EU de mensenrechten ondersteunt, gelden ze voor instellingen van de EU alleen die artikelen die overeenkomen met een artikel in de Charter of Fundamental Rights of the EU, zoals in dat Charter is geregeld. De groep van landen die met de Europese Mensenrechten meetekent (en dat overtreft de EU-lidstateen) heet de Raad van Europa.

De mensenrechten zijn vaag geformuleerd, en worden (door het Europese Hof voor Rechten van de Mens) beschouwd als een evoluerend geheel. Dat betekent dat je lang niet altijd harde zaken kunt voeren, de basis is belangrijk maar enigszins wankel.

De ultieme uitleg van de Europese Mensenrechten gebeurt door de ECHR, zoals bevestigd in EVRM 32. Let op dat daarin ook geregeld is dat de scope van toepassing door het Hof wordt gedaan.

Bij dat Europese Hof voor Rechten van de Mens mag je niet zonder meer aankloppen met een zaak; eerst moet je de normale procedures doorlopen en daarin verloren hebben. In Nederland betekent dat bijvoorbeeld een afwijzing door de Raad van State (in hoger beroep). Normaal is de Raad van State de laatste kans, maar voor de Mensenrechten staat je dus een overtreffende trap ter beschikking.

De ECHR deelt samenvattingen van haar jurisprudentie via ECHR-KS, maar waarschuwt dat daar geen rechten aan ontleend kunnen worden. Toch wordt dit ook gebruikt als instructie voor gewone Europese rechtbanken, ook in Nederland, als uitleg voor de mensenrechten. Dat betekent dat deze samengevatte jurisprudentie je flink op weg kan helpen in het uitleggen van de mensenrechten aan de overheid of aan een Nederlandse rechter.

De ECHR biedt ook een zoektool voor jurisprudentie, de HUDOC database.