Spitten wordt Creatief

De creatieve fase is heel persoonlijk. Dit zijn wat handreikingen, maar vermoedelijk doe je het op een compleet andere manier. Belangrijk is dat je in relatief korte tijd veel details door je hoofd laat vloeien en zoekt naar verbindingen. Ook handig is dat je al een idee hebt wat je wilt bereiken, liefst met wat flexibiliteit in de manier waarop dat bereikt wordt. Zodra je je ergens op vastzet verminder je de mogelijkheden om je probleem op te lossen.

Wetgeving. Het helpt om te begrijpen wat je aanvalt, en waarom dat zo opgezet is. Dat heeft vaak te maken met landelijke wetgeving. Als je informatie wilt kun je vaak een WOO-verzoek doen. Soms is het ook al gedaan. Vraag gericht naar de documentatie die je redenatie verder kan helpen. Soms weet een overheid iets niet en dat wordt dan gemeld in reactie op je WOO-verzoek. Ook dat niet bestaan van documenten kan zinvol zijn in een later stadium, waar het misschien een bewijs kan onderbouwen.

Verdragen. Vroeg of laat zul je moeten spitten in wetgeving. Verdragen zijn het krachtigst, en hebben als extra voordeel dat ze vaak een ideologie op een onveranderlijke manier opleggen. Dus als de wereld verandert dan moeten ze misschien anders worden omgezet naar alledag, maar de waarden blijven behouden. Die vaste normen kunnen opeens belangrijk worden bij iets als klimaatverandering, waarbij de wereld verandert en de oude methodes onder druk kunnen komen te staan. Een overheid die dezelfde uitvoeringspraktijk aanhoudt kan dan pech hebben, omdat opeens een norm doorbroken wordt.

Onderzoek. Zorg ook dat je overzicht hebt over de dingen die onderzoek heeft uitgewezen. Vraag hulp van een wetenschapper als je daar niet in thuis bent. Ook onderzoek kent rangordes; eerst zijn er vermoedens, dan verbanden die zijn aangetoond in een specifieke setting, daarna worden zulke dingen gecombineerd in meta-onderzoek en uiteindelijk is de meest betrouwbare informatie een review van kundige onderzoekers, bijvoorbeeld de redactie van een gespecialiseerde wetenschappelijke publicatie. Wat je op blogs vindt is vaak van de laagste orde, is geselecteerd op nieuwswaarde of het onderbouwen van een vooropgezet standpunt; dat is "cherry picking" en geen goed bewijs.

Kwaliteit. Zoek zo veel mogelijk in autoritaire documenten. Hoog aangeschreven onderzoek is prima, maar ook documentatie van de overheid is beter als het van expertgroepen komt, of uit officiële documentatie. Er zijn ook allerlei advies-bureaux, en de mate waarin die betrouwbaar zijn kan variëren. Is het bijvoorbeeld een bureau waarnaar de overheid zelf luistert?

Tegenwicht. Zoek niet alleen naar het onderbouwen van je standpunt, maar ook naar dingen die je standpunt ondergraven. Als je overdonderend gelijk hebt dan zul je dat merken, maar het kan ook zijn dat je ongelijk had. Dat ontdek je liever zelf dan pas na maanden in de vorm van een gefaalde rechtszaak. Misschien heb je ongelijk, misschien moet je je probleem anders formuleren. Het kan bijvoorbeeld best zijn dat alleen een deelprobleem opgelost moet worden. En blijf open staan; het is een leerproces, geen door-duw-proces, en ook dat liever zo vroeg mogelijk zodat je je probleem kunt aanscherpen en beter kunt formuleren wat er niet goed werkt.

Verfijning. Je zaak zal vaak beginnen met een onderbuikgevoel, en langzaam duidelijker worden. Je ziet langzaamaan steeds meer aspecten die je aan elkaar kunt rijgen om een samenhangend verhaal te vormen. En als je probeert dat verhaal te formuleren zoek je naar dingen die onduidelijk zijn, twijfel zaaien of waar je anders tegenaan kunt kijken. Dat zijn dan vervolgvragen (en mogelijk een reden om een ander pad in je redenatie te volgen). Het is dus niet erg een tijdje te "zweven", want dan "klikt" niet gelezen informatie in "open eindjes" en trekt het verhaal samen. Klinkt vaag, werkt als een tierelier. Het is een proces van graduele verfijning.

Dit proces werkt goed in een document waarin je de logische redenatie puntsgewijs noteert. Bouw daarbij referenties in naar de artikelen die je gebruikt. Schrijf ook vermoedens of vragen op, die kun je dan later uitzoeken; dat is al een verfijningsproces. Oh, en beperk je niet tot een enkel redenatiepad, maar probeer meerdere naast elkaar op te bouwen. Je kunt dan de sterkste kiezen, plus je voelt je minder verslagen als een redenatie onder je eigen zorgvuldigheid stukloopt.

Logica. Je einddoel is een logisch samenhangend verhaal dat geen twijfel oproept, dat geen dingen hoeft te verzwijgen en dat vooral de resultaten uit wetenschap en wetgeving niet ruimer interpreteert dan waarvoor het bedoeld is. Omdat de rechter aanneemt dat de overheid goed heeft gehandeld moet je een hard bewijs kunnen leveren van overheidsfalen. Dat kan het beste als wetten strijdig zijn. Het gebruik van internationale verdragen is daarbij handig omdat het nationale wet- en regelgeving overtroeft.

Een krachtige bewijsstructuur legt met wetenschappelijke feiten een verbinding tussen de normen van een internationaal verdrag en de juridische situatie die je bestrijdt, of die je juist wilt bereiken. Het is aan jou hoe sterk je die verbinding legt; het is aan jou hoe overtuigend je bent.

Drempel. Als je de logica niet rond krijgt, ga dan niet lopen sjoemelen. Dat heeft de rechter door, en de overheid zal het ook graag aanwijzen. Blijf dit voor door zelf de zwaktes in je logica te onderzoeken, en na te denken over oplossingen daarvoor, bijvoorbeeld een iets bijgesteld doel. Je kunt niet alles onmiddellijk oplossen, en dat is niet erg. Bewaar je notities, zoek af en toe wat meer informatie, en denk er over een maand nog eens verder over na. Vaak moet er iets "klik" doen om een zaak rond te krijgen, en dat kun je niet afdwingen. Niemand heeft profijt van halfslag pogingen die falen; jij al helemaal niet. Pas als je overtuigt en overtuigend bent zet je het door.

Motivatie. Vergeet ook niet om een maatschappelijke motivatie te geven. Want een logisch bewezen verhaal dat de maatschappij in ongeluk kan storten, daarmee lok je mogelijk creativiteit in het omzeilen uit. En dat is niet eens onterecht.

Ook hier helpt het de invalshoek van de tegenpartij, maar ook van andere partijen in de maatschappij, mee te nemen. Leg uit hoe het hen vergaat als je hun situatie verandert. Zoek documenten die dat onderbouwen. Kortom, laat zien dat je het blikveld alle zorgen omvat die je mogelijk zou kunnen oproepen.

Aanvraag. Neem je het initiatief, in plaats van op een overheidsbesluit te reageren? Dan moet je een besluit uitlokken, dus vragen om iets gedaan te krijgen. In principe kun je vragen wat je graag veranderd wilt zien, als ze het toekennen ben je lekker snel klaar. Als onderbouwing bij de aanvraag geef je de maatschappelijke motivatie en de juridische onderbouwing. Op de aanvraag (en de weigering ervan) bouw je verder in bezwaar en beroep. Het kan geen kwaad als je extra argumenten (zoals extra bewijs) kunt aanvoeren in bezwaar en beroep.

Reikwijdte. Hoewel je alles kunt vragen, kun je niet alles afdwingen. Vooral als de overheid keuzeruimte heeft mag je daarin wensen uiten maar je kunt ze niet opleggen. Wat je wel kunt proberen is je wens als voorbeelduitwerking geven, van een eis die precies dat vraagt wat wettelijk afdwingbaar is.